„Allir hljóta að sjá að það er kominn tími til þess að innkaupum ríkisins á þessu sviði verði komið í farveg sem telst sanngjarn og eðlilegur gagnvart þeim sem starfa á samkeppnismarkaði,“ segir Sigurður Kári Kristjánsson, lögmaður og stjórnarformaður Play, í aðsendri grein í Morgunblaðinu í dag.
Í grein sinni er Sigurður Kári afar gagnrýninn á ríkið og kallar eftir því að það hagi kaupum sínum á flugmiðum þannig að það kaupi alltaf ódýrasta flugmiðann fyrir starfsmenn sem ferðast til og frá Íslandi vegna vinnu. Bendir hann á að Play hafi nýlega lagt þetta til í sparnaðarráði inn í samráðsgátt stjórnvalda eftir að ríkisstjórnin óskaði eftir aðstoð frá almenningi við að spara í ríkisrekstri. Í grein sinni fer hann nánar yfir þetta.
Miklir hagsmunir í húfi
„Öll hljótum við að gera kröfu um að stjórnvöld fari vel með skattana okkar. Við hljótum líka að gera kröfu um að á mörkuðum þar sem frjáls samkeppni er sögð ríkja milli fyrirtækja fái þau að keppa sín á milli á jafnréttisgrundvelli. Í því felst m.a. að ríkið hygli ekki sumum fyrirtækjum umfram önnur sem þau eiga í samkeppni við, til dæmis í innkaupum,” segir hann og bendir á að reglur um þetta hafi að vísu fyrir löngu verið lögfestar hér á landi sem og erlendis.
„Þetta eru m.a. svokallaðar ríkisstyrkjareglur, sem leggja hömlur við því að eitt fyrirtæki fái sérstaka fyrirgreiðslu eða forskot umfram önnur á samkeppnismarkaði. Hér á landi gilda líka reglur um opinber innkaup og útboð sem ætlað er að tryggja ríkinu hagstæð kjör, auk þess sem í gildi eru samkeppnislög sem hafa það að markmiði að efla virka samkeppni,“ segir Sigurður Kári og bætir við að það blasi við að miklir hagsmunir séu í húfi fyrir skattgreiðendur, ríkið sjálft og þau fyrirtæki sem í hlut eiga og ríkið á í viðskiptum.
„Munurinn þar á milli er rúmlega fjörutíufaldur“
Hann segir að fyrrnefnd sparnaðarráð Play hafi verið einföld.
„Félagið ráðlagði ríkisstjórninni, annars vegar, að haga innkaupum ríkisins á flugmiðum þannig að það keypti alltaf ódýrasta flugmiðann fyrir starfsmenn sem ferðast til og frá Íslandi vegna vinnu. Hins vegar lagði Play til að ríkið hætti að láta starfsmenn sína njóta skattfrjálsra fríðinda í formi vildarpunkta vegna flugmiða sem ríkið keypti fyrir þá, enda mætti gera ráð fyrir að ríkið greiddi hærra verð en ella svo að seljandi flugmiðanna gæti veitt farþeganum þessi fríðindi. Slík fríðindi auka auk þess hvata hjá starfsfólki til þess að ferðast meira á kostnað ríkisins og til að beina viðskiptum sínum frekar til þess flugfélags sem fríðindin veitir í stað þess að láta miðaverð ráða úrslitum.“
Click here to preview your posts with PRO themes ››
Sigurður Kári vísar svo í fréttir þess efnis að árið 2023 hefði ein ríkisstofnun, Alþingi, keypt flugmiða af Icelandair fyrir 20,9 milljónir króna en aðeins 500 þúsund krónur af Play. „Munurinn þar á milli er rúmlega fjörutíufaldur,“ segir Sigurður Kári og nefnir að nú hafi komið í ljós að þessi mismunun viðgangist víðar í ríkiskerfinu.
„Upplýst hefur verið að á grundvelli rammasamnings sem ríkið gerði um innkaup á árunum 2023 og 2024, þ. á m. um kaup á flugmiðum, hafi einungis 1,4% af samanlagðri fjárhæð keyptra flugmiða runnið til Play. Það hlutfall hlýtur að teljast hreint ótrúlega lágt og er ekki í neinu samræmi við markaðshlutdeild félagsins í millilandaflugi í viðskiptum við almenning. Áætla má að þegar almenningur á Íslandi kaupi sér flugmiða séu þeir í 35-40% tilvika keyptir af Play.“
Hann gagnrýnir einnig að sú stofnun innan ríkiskerfisins sem flesta flugmiða kaupir, Sjúkratryggingar Íslands, hafi fram til þessa neitað að virkja áðurnefndan rammasamning ríkisins gagnvart Play sem þó á aðild að samningnum. Það gefi auga leið að á meðan samningurinn hefur ekki verið virkjaður komi hann ekki til framkvæmda, segir Sigurður Kári.
„Á sama tíma hafi stofnunin hins vegar beint sjúklingum til helsta samkeppnisaðila Play við kaup á flugmiðum sem Sjúkratryggingar greiða fyrir. Og það sem meira er, hjá Icelandair starfar sérstakur tengiliður félagsins við Sjúkratryggingar sem sjúklingum er bent á að hafa samband við á vefsvæði Sjúkratrygginga vegna flugmiðakaupa,“ segir hann.
Að mati Sigurðar eru viðskiptahættir af þessu tagi í besta falli afar óheilbrigðir og ekki til þess fallnir að stuðla að ábyrgri meðferð opinbers fjár. „Þeir eru auk þess í andstöðu við jafnræðissjónarmið og beinlínis til þess fallnir að raska samkeppni.“
